Ένα ζευγάρι θεωρείται υπογόνιμο αν δεν έχει καταφέρει την επίτευξη εγκυμοσύνης μετά από 12 μήνες ελεύθερων και συστηματικών προσπαθειών. Η υπογονιμότητα επηρεάζει 1 στα 8 ζευγάρια. Ο ανδρικός παράγοντας ευθύνεται στο 50% των υπογόνιμων ζευγαριών. Το υπογόνιμο ζευγάρι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μία ενιαία οντότητα με τη συνεργασία γυναικολόγου, ουρολόγου, ενδοκρινολόγου και εμβρυολόγου.

Η διερεύνηση της ανδρικής υπογονιμότητας γίνεται με μια σειρά μικροβιολογικών, ορμονολογικών και απεικονιστικών εξετάσεων στις οποίες θα εκτιμηθεί η ποιότητα του σπέρματος, το ορμονολογικό προφίλ και η ύπαρξη παθήσεων που επηρεάζουν τη γονιμότητα. Η πρώτη και βασικότερη εξέταση στη διερεύνηση του ανδρικού παράγοντα είναι το σπερμοδιάγραμμα. Το σπέρμα μελετάται στο μικροσκόπιο για να προσδιορισθούν διάφορες παράμετροι, όπως ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, η κινητικότητα, η μορφολογία και η ύπαρξη ενεργού λοίμωξης. Επειδή οι παράμετροι του σπερμοδιαγράμματος μπορούν να ποικίλουν μερά με τη μέρα, τα ευρήματα ενός παθολογικού σπερμοδιαγράμματος θα πρέπει να πιστοποιούνται με νέο σπερμοδιάγραμμα τουλάχιστον 15 ημέρες μετά.

Ο υπογόνιμος άνδρας θα υποβληθεί σε ορμονολογικές εξετάσεις και σε υπερηχογραφικό έλεγχο. Ενίοτε μπορεί να απαιτηθεί η διενέργεια γενετικών εξετάσεων (καρυότυπος).

Ένα λεπτομερές ιστορικό μπορεί να αναδείξει παθήσεις που μπορεί να έχουν επηρεάσει τη γονιμότητα (ορχίτιδα από παρωτίτιδα “μαγουλάδες”, τραύμα, συστροφή όρχεως).

Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελεί η αζωοσπερμία, δηλαδή η πλήρης απουσία σπερματοζωαρίων στο σπερμοδιάγραμμα. Η αζωοσπερμία μπορεί να είναι αποφρακτική ή μη. Θα απαιτηθούν ειδικές εξετάσεις για τη διαφοροδιάγνωση τους και την ενδεχόμενη θεραπεία τους.

Η θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας εστιάζεται στην αντιμετώπιση των αιτιών που επηρεάζουν την ποιότητα του σπέρματος. Η πιο συχνή και θεραπεύσιμη αιτία είναι η κιρσοκήλη.

Άλλες αιτίες είναι ο υπογοναδισμός, οι λοιμώξεις του ουροποιητικού, η απόφραξη, κ.α. Σε πολλές περιπτώσεις δεν ανευρίσκεται κάτι παθολογικό (ιδιοπαθής υπογονιμότητα).